Әрбір таң жаңа сын-қатерлерді әкелетін, ал әдеттегі шешімдер жұмысын тоқтататын заманда креативті ойлау кәсіби қабілеттерге жай ғана «қосымша» емес. Ол өмірлік қажеттілікке айналды. Бүгінде жеңіс ең тәжірибелі мамандарға емес, стандарттан тыс жолдарды көре білетін, жаңа бағыттар таба алатын және түпнұсқа идеялар жасай алатын адамдарға тиесілі.
Креативті ойлау дегеніміз не?
Креативтілік — тек өнер немесе дәстүрлі мағынадағы шығармашылық емес. Бұл — бір-бірімен байланысы жоқ идеяларды ұштастыра білу, басқалар мәселе көретін жерде мүмкіндік көру, және шешімі жоқ сияқты көрінетін жағдайдан жол табу қабілеті.
Ғалымдар креативті ойлауды екі үрдістің үйлесімі деп атайды:
- дивергентті (көптеген идеялар генерациясы);
- конвергентті (ең жақсы шешімді таңдау).
Бизнес пен басқарудан бастап ғылым мен технологияға дейін кез келген саладағы табысты мамандар осы екі тәсілді қатар қолданады.
XXI ғасырда неге ол соншалықты маңызды?
Қазіргі әлем бұрынғыдан да тез өзгеруде. Цифрландыру, жаһандану, жаңа экономикалық модельдер мен технологиялар бұрынғы ережелердің жұмысын тоқтатады.
- Күрделі міндеттер икемділікті талап етеді. Бір ғана дәлелденген әдіспен шешу мүмкін емес — жаңа тәсілдер іздеу қажет.
- Бәсекелестік күшейеді. Жеңіс — ерекше өнім немесе қызмет ұсына алатындарда.
- Өзгерістер — сөзсіз. Жаңа жағдайға тез бейімделіп, стратегиясын өзгерте алғандар артықшылыққа ие болады.
Креативті ойлауды қалай дамытуға болады: практикалық тәсілдер
Бұл қабілетті кез келген жаста және кез келген мамандықта дамытуға болады. Ең бастысы — жүйелілік пен тәжірибеден қорықпау.
- Көкжиегіңізді кеңейтіңіз. Басқа салалардағы жаңа білім жаңа идеяларға себеп болады.
- Ассоциацияларға миыңызды жаттықтырыңыз. Байланысы жоқ заттар немесе құбылыстар арасынан байланыс іздеңіз.
- Шектеулермен ойнаңыз. Кейде қатаң шеңберлер ерекше шешімдер табуға көмектеседі.
- Әдеттегі әрекет ретін өзгертіңіз. Күн тәртібіндегі кішкентай өзгерістер күтпеген жаңалықтарға әкелуі мүмкін.
- «Идеялар банкін» жүргізіңіз. Ойыңызға келгеннің бәрін жазыңыз — тіпті орындалмайтын сияқты көрінсе де.
- Әртүрлі адамдармен араласыңыз. Басқа мамандық, жас немесе көзқарастағы адамдармен байланыс жаңа перспективалар ашады.
Креативтілікке не кедергі болады?
Көбінесе бізді қабілетіміздің аздығы емес, психологиялық тосқауылдар тежейді:
- қателесуден немесе түсінбеушіліктен қорқу;
- шамадан тыс өзін-өзі сынау;
- жаңа тәсілдерді іздемей «шаблонмен» жұмыс істеу;
- тар шеңбердегі қарым-қатынас пен ақпарат.
Бұл кедергілерді жеңу үшін өзіңізге қателесуге рұқсат беріңіз және қателіктерді үдерістің бір бөлігі ретінде қабылдаңыз.
Күнделікті өмірдегі креативті ойлау
Бұл қабілет тек ірі жобаларда немесе бизнесте ғана емес, сонымен бірге:
- тұрмыстық мәселелерді тезірек шешуге;
- түрлі адамдармен ортақ тіл табуға;
- жаңа технологияларды тиімді меңгеруге;
- өз күшіңізге деген сенімді арттыруға көмектеседі.
Креативті ойлау — адамды жай ғана орындаушыдан жаңа шешімдер жасаушыға айналдыратын құрал. Ол сізді бәсекеге қабілетті етіп, табысты мансап құруға жол ашады және өмірді қызықты етеді.
Бұл қабілетті дамыта отырып, біз тек жаңа идеяларды ғана ашпаймыз. Біз әлемді кеңінен көруді, батыл әрекет етуді және өмір сүргіміз келетін болашақты құруды үйренеміз.
